Samotność i izolacja społeczna wśród osób starszych w Europie

Według badania UE dotyczącego samotności z 2022 r. 13 % respondentów zgłosiło, że w ciągu ostatnich czterech tygodni odczuwało samotność przez większość czasu lub przez cały czas, a 35 % doświadczało samotności przynajmniej sporadycznie (Komisja Europejska, 2022). W 2016 r. odsetek osób w wieku 65 lat i starszych, które zgłaszały poczucie samotności przez większość czasu lub przez cały czas, wynosił od 10 % do 15 % w Polsce, Portugalii i we Włoszech, natomiast w Hiszpanii i Holandii nie przekraczał 10 % (Sandu i in., 2021). Tendencję tę zaobserwowano również w badaniu z 2022 r. (Komisja Europejska, 2022).

Najnowsze dane wskazują, że globalna częstość występowania samotności wśród osób w wieku 60 lat i starszych wynosi 26 %, co oznacza, że prawie trzy na dziesięć osób starszych doświadcza samotności. Najwyższy odsetek pod tym względem odnotowano w Ameryce Północnej (38 %), a następnie w Afryce (34 %), Azji i Ameryce Południowej (po 32 %) oraz Europie (23 %), natomiast najniższy w Oceanii (13 %) (Susanty i in., 2025).

Komisja Europejska włożyła wiele wysiłku w rozwiązanie problemu izolacji społecznej i samotności w Europie, zwłaszcza w świetle dobrze udokumentowanego negatywnego wpływu tych zjawisk na zdrowie fizyczne i psychiczne (Hopwood i Mann, 2018; Labit, 2015). Chociaż dane mogą się różnić w poszczególnych krajach, istnieje przypuszczenie, że samotność i izolacja społeczna mogą pogłębiać depresję i lęk społeczny (Kadotani i in., 2022). Stwierdzono również, że izolacja społeczna od grupy przyjaciół, choć jest to zjawisko słabo zbadane, ma szkodliwy wpływ na zdrowie psychiczne, co otwiera dyskusję na temat integracji społecznej obejmującej nie tylko członków rodziny, ale także inne osoby, takie jak przyjaciele (Taylor i in., 2016).

W tym kontekście Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła Dekadę Zdrowego Starzenia się (2021–2030), stanowiącą cenną okazję do walki z izolacją społeczną i samotnością (WHO, 2020). Inicjatywa ta ma na celu utworzenie globalnej, wielostronnej i wielosektorowej koalicji, by podnosić świadomość na temat izolacji społecznej i samotności wśród różnych stron zainteresowanych, intensyfikować badania i wzmacniać bazę dowodową dla skutecznych interwencji oraz ułatwiać wdrażanie i rozszerzanie sprawdzonych interwencji poprzez współpracę licznych interesariuszy (WHO, 2021a). Program FRIEND ma zamiar wnieść wkład w te globalne działania poprzez zajęcie się tymi kwestiami na poziomie lokalnym w każdym z krajów partnerskich.